Dr Richard Maurice Bucke (1837 – 1902) był kanadyjskim psychiatrą, bliskim przyjacielem wielu znakomitych umysłów i twórców swoich czasów, w tym poety Walta Whitmana. W wieku 36 lat, po wieczorze spędzonym wraz z przyjaciółmi na głośnym czytaniu wierszy, podczas powrotu do domu doświadczył stanu zwanego Kosmiczną Świadomością. Od tamtej pory zajął się studiowaniem tego fenomenu i poszukiwaniem dla niego naukowego uzasadnienia. Na podstawie analizy kilkudziesięciu przypadków znanych postaci w historii ludzkości sformułował koncepcję ewolucji świadomości, którą przedstawił w swojej najważniejszej pracy pt: „Kosmiczna Świadomość – studia nad ewolucją ludzkiego umysłu”. Książka została wydana w 1901 roku, rok przed śmiercią autora.

Oto czym wg R.M. Bucke’a charakteryzuje się stan Kosmicznej Świadomości, który pojawia się nagle i przebiega bardzo intensywnie:

1. Subiektywne odczucie światła – osoba czuje, że znajduje się w świetle, chmurze światła, lub czuje, że jej umysł wypełniony jest światłem.
2. Moralne uwznioślenie – osoba skąpana jest w uczuciu radości, pewności, triumfu, spokoju i wolności
3. Intelektualna iluminacja – osoba postrzega, czuje i wie, że pod iluzją materii, wszechświat posiada jedną duchową istotę.
4. Poczucie nieśmiertelności
5. Utrata lęku przed śmiercią
6. Utrata poczucia bycia grzesznym

Wg Bucke’a ewolucja gatunków przebiega dzięki rozwojowi świadomości, w trzech etapach od prostej świadomości zwierząt, przez samoświadomość ludzką do Kosmicznej Świadomości. Ten ostatni etap ludzie mają dopiero osiągnąć, dlatego na razie pojawia się rzadko i spontanicznie, lecz wkrótce stanie się zjawiskiem powszechnym. Predestynowane są do niego osoby w wieku około 35 lat, z wysoką inteligencją, zdrowe, sprawne fizycznie, a przede wszystkim moralne, odważne, empatyczne i o silnie religijnej naturze. Jest regułą, że nagłe oświecenie pojawia się wraz z pełnią dojrzałości, w środku życia. Książka analizuje przypadki ludzi, którzy wg autora, sądzącego na podstawie faktów z ich życia oraz ich dzieł, byli tymi, którzy na przestrzeni wieków osiągnęli najwyższy stan świadomości. Byli to:

Guatama Budda, Jezus z Nazaretu, Św Paweł, Plotyn, Mahomet, Dante Alighieri, Bartolomé de Las Casas, Św. Jan od Krzyża, Francis Bacon, Jakub Böhme, William Blake, Honoré de Balzac, Walt Whitman, Edward Carpeneter

„Kosmiczna Świadomość” wymienia także inne osoby, które mogły w mniejszym stopniu go doświadczyć. Wśród nich znajdują się:

Mojżesz, Gedeon, Izajasz, Konfucjusz, Sokrates, Roger Bacon, Blaise Pascal, Benedykt Spinoza, Colonel James Gardiner, Emanuel Swedenborg, William Wordsworth, Charles G. Finney, Aleksander Puszkin, Ralph Waldo Emerson, Alfred Tennyson, Henry David Thoreau, Ramakrisana Paramahansa, Richard Jefferies, J. William Lloys, Horace Traubel, Paul Tyner (ur. 1860), oraz inni, których autor znał osobiście, a dla zachowania anonimowości podał jedynie ich inicjały.

Każdej z 50 osób Bucke poświęca odpowiednią ilość miejsca w swojej pracy, uzasadniając wybór i przytaczając dowody na jego poparcie. Wypada tylko żałować, że wśród nich nie ma Waltera Russella, którego życie i dzieło znacznie wzbogaciłyby i umocniły pracę Bucke’a. Wynika to z faktu, iż autor nie zdążył jeszcze poznać dużo młodszego Russella, który miał dopiero 30 lat, gdy ukazała się „Kosmiczna Świadomość”, a więc na długo przed swoją największą iluminacją i napisaniem „Boskiej Iliady”.

Książka jest pracą naukową i pozycją obowiązkowa dla racjonalistów wątpiących w naukowe podstawy fenomenu zwanego Kosmiczną Świadomością. Stanowi teoretyczne uzasadnienie tego stanu oraz pokaźny materiał dowodowy zebrany przez lekarza psychiatrę. Bucke jest jednym z wielu wielkich naukowców-wizjonerów, których koncepcje nie przedostały się jeszcze do szerszego odbiorcy, ponieważ nie pasują do przyjętego i lansowanego od dawna materialistycznego, mechanistycznego i darwinistycznego poglądu na rzeczywistość. Miejmy nadzieję, że szybko się to zmieni, a jego praca ukaże się już niebawem także w języku polskim.

Richard Maurice Bucke – „Cosmic Consciousness – A study in the evolution of the human mind”, 1901